Hoe ontstaat geluid? Dat was de hoofdvraag van de eerste les, gegeven op donderdag 7 november. De les werd geopend met een filmpje waarin een jongen met zijn stem een glas laat breken. De leerlingen moesten tijdens het kijken letten op het glas en op het rietje dat in het glas zat. Na afloop werd aan de leerlingen gevraagd te verklaren hoe dit kon gebeuren. De leerlingen kwamen met vier verschillende verklaringen:
– Het glas brak door de hoge stem van de jongen.
– Het glas brak door het bewegen van het rietje.
– De stem van de jongen zorgt voor druk op het glas en door die druk breekt het glas.
– Het glas is nep, ze houden ons voor de gek.

De leerlingen hadden eerst goed nagedacht voordat zij deze verklaringen gaven. Om er achter te komen welke verklaringen juist waren, stapten we met zijn allen in de rol van de wetenschapper. De leerlingen gingen in groepjes vier experimenten uitvoeren:
1. Springerig geluid – door de muziek aan te zetten, gaat de rijst ‘dansen’.
2. Kriebelend geluid – door tegen een ballon te praten, gaat de ballon trillen.
3. Liniaalmuziek – door de liniaal deels op de tafel te leggen en deels niet, gaat deze trillen wanneer de liniaal naar beneden wordt getrokken.
4. Tussen papier blazen – door tussen twee vellen papier te blazen, gaat het papier trillen, waardoor een trillend geluid ontstaat.

De leerlingen werden per tweetal of drietal verdeeld in vier groepjes. Bij elk experiment hoorde een opdrachtenblad waarop stond wat de leerlingen moesten doen. Op dit blad stonden ook enkele voorspellings- en verklaringsvragen. Door middel van een carrouselwerkvorm konden alle vier de groepjes alle vier de experimenten uitvoeren. De leerlingen waren fanatiek in het uitvoeren van de proefjes, waardoor zij af en toe vergaten om de voorspellingsvragen te beantwoorden. Ze wilden graag meteen aan de slag!

Wij hebben tijdens het uitvoeren van de experimenten rondgelopen langs de groepjes. Waar het nodig was, begeleidde wij de leerlingen bij het uitvoeren van hun experiment. Was een groepje klaar met het uitvoeren van hun experiment, voordat de tijd om was, dan ging een van ons extra vragen stellen aan de leerlingen.

Wanneer alle vier de groepjes alle vier de experimenten hadden uitgevoerd, werd de les weer klassikaal gemaakt. Aan verschillende leerlingen werd gevraagd wat zij bij een bepaald experiment hadden gedaan en wat zij daarvan hadden geleerd. De leerlingen konden goed vertellen wat zij hadden gedaan, maar vonden het wel moeilijk om te zeggen wat zij daar precies van geleerd hadden. Pas toen wij de koppeling naar het openingsfilmpje maakten, werd voor de leerlingen duidelijk wat de overeenkomst tussen alle proefjes waren. Het uiteindelijk leerdoel hebben wij op dat moment voor de leerlingen expliciet gemaakt. Namelijk dat geluid bestaat uit trillingen. Vervolgens werd weer aan de leerlingen gevraagd hoe dit in elk proefje terug te zien was.

Op deze donderdag was een van de leerlingen uit deze klas jarig. Voor deze jongen hebben wij met zijn allen een liedje gezongen, terwijl de leerlingen met hun vingers aan hun keel voelden. Hiermee wilden wij  aan de leerlingen duidelijk maken dat geluid dus bestaat uit trillingen en dat je deze trillingen ook kan voelen. Ter afsluiting hebben wij de leerlingen nog een ander filmpje laten zien waarin een glas stuk werd gemaakt. Met behulp van dit filmpje wilden wij laten zien dat het geen truc is, maar dat geluid echt glas kan laten breken. Je kon bij dit filmpje het glas ook duidelijk zien bewegen, voordat het in stukken brak.

Volgende week gaan we met de leerlingen praten over muziekinstrumenten en de groepen die daar bij horen!

Sylvia helpt de leerlingen bij het uitvoeren van het experiment ‘springerig geluid’.

De leerlingen zijn bezig met het experiment ‘liniaalmuziek’.